Kripto Gelirlerinin Kaydı: Türkiye’de Basit Muhasebe Yöntemleri
Türkiye’de kripto para yatırımlarının ve kazançlarının kaydı, hem vergi mevzuatı hem de kişisel mali planlama açısından giderek daha önemli hâle geliyor. Özellikle kripto piyasasında aktif olan yatırımcılar, kazançlarını doğru şekilde belgelemek ve gerektiğinde resmi mercilere sunabilmek için basit ama etkili muhasebe yöntemlerini bilmelidir. Kriptomagic.com olarak bu yazıda, Türkiye’de kripto gelirlerinin kayıt altına alınmasında kullanılabilecek basit muhasebe tekniklerini, yasal uyum ipuçlarını ve pratik araç önerilerini detaylı şekilde ele alıyoruz.
1. Türkiye’de Kripto Gelirlerinin Vergisel Durumu
1.1 Mevzuattaki Boşluklar ve Beklentiler
Türkiye’de kripto para vergilendirmesine dair net ve kapsamlı bir kanun henüz yürürlüğe girmemiş olsa da, Gelir Vergisi Kanunu ve Vergi Usul Kanunu çerçevesinde belirli durumlar vergiye tabi tutulabilir. Özellikle düzenli alım-satım yapan, madencilik yapan veya staking gelirleri elde eden yatırımcılar, kazançlarını “ticari kazanç” ya da “diğer kazanç ve iratlar” kapsamında beyan etmek durumunda kalabilir.
1.2 Gelecekteki Düzenleme İhtimali
Hazine ve Maliye Bakanlığı ile SPK, kripto varlıkların vergilendirilmesine yönelik taslak çalışmalar yürütüyor. Bu nedenle yatırımcıların şimdiden düzenli kayıt tutması, ileride olası bir beyan yükümlülüğünde büyük kolaylık sağlayacaktır.
2. Kripto Gelirlerinin Türleri
Kripto gelirleri, muhasebe ve vergi açısından farklı kategorilere ayrılabilir:
- Alım-Satım Kazançları: Kripto para alım fiyatı ile satış fiyatı arasındaki farktan doğan kâr.
- Madencilik Gelirleri: Proof-of-Work (PoW) yönteminde blok doğrulama karşılığı elde edilen gelir.
- Staking ve Faiz Gelirleri: Proof-of-Stake (PoS) sistemlerinde ağ güvenliğine katkı sağlayarak elde edilen ödüller.
- Airdrop ve Bounty Gelirleri: Proje tanıtımları veya testnet görevleri karşılığında verilen tokenlar.
- NFT Satış Gelirleri: Dijital varlıkların satışıyla elde edilen kâr.
Her gelir türü için fiyat, tarih, işlem kimliği gibi bilgiler ayrı ayrı kayıt altına alınmalıdır.
3. Basit Muhasebe Yöntemleri
3.1 Excel Tabloları ile Kayıt
En temel yöntem, Excel veya Google Sheets kullanmaktır. Bu tablolar şu sütunlardan oluşmalıdır:
- İşlem Tarihi
- İşlem Türü (Alım, Satış, Staking, Madencilik vb.)
- Kripto Varlık Adı
- Miktar
- İşlem Fiyatı (USD/TL)
- Toplam Tutar
- Borsa veya Cüzdan Adı
- İşlem Kimliği (Tx ID)
- Notlar
Avantajı: Ücretsiz, kişiselleştirilebilir ve kolay erişim sağlar.
Dezavantajı: Manuel giriş gerektiği için hata payı yüksektir.
3.2 Muhasebe Yazılımları
Kripto uyumlu muhasebe yazılımları, işlem geçmişini API veya CSV ile otomatik olarak çekebilir. Türkiye’de kullanılabilecek bazı popüler global yazılımlar:
- CoinTracking
- Koinly
- Accointing
- Blockpit
Bu yazılımlar:
- Kâr/zarar hesaplaması yapar
- Yıllık raporlar oluşturur
- Çeşitli vergi yöntemlerini (FIFO, LIFO, HIFO) destekler
3.3 Defter-Beyan Sistemi ile Uyum
Eğer kripto işlemleriniz ticari faaliyet boyutundaysa, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Defter-Beyan Sistemi üzerinden muhasebeleştirme gerekebilir. Bu durumda:
- Vergi mükellefi olmanız gerekir
- Tüm gelir-gider belgeleri dijital ortamda saklanmalıdır
- İşlemler TL bazında kayıt edilmelidir
4. Fiyatlandırma ve Kur Hesaplama
Kripto gelirlerini TL bazında kaydederken dikkat edilmesi gerekenler:
- TCMB kuru: Resmi döviz kuru kullanılabilir
- Borsa kuru: İşlemin yapıldığı borsanın o anki TL karşılığı
- Ortalama kur: Günlük fiyat ortalaması üzerinden hesaplama
Örneğin:
- 1 ETH satış fiyatı: 3.000 USD
- O gün TCMB USD kuru: 33,20 TL
- TL karşılığı = 99.600 TL
Bu hesaplama, beyan döneminde vergi tabanı oluşturmak için kritik öneme sahiptir.
5. Belge ve Kanıt Saklama
Kripto gelirlerinin ileride ispatlanabilmesi için şu belgeler saklanmalıdır:
- Borsa işlem geçmişi (CSV, PDF)
- Cüzdan işlem kayıtları (Etherscan, BscScan vb.)
- Banka dekontları (kripto-fiat dönüşümlerinde)
- Sözleşmeler veya proje belgeleri (staking, lending anlaşmaları)
Belgeler en az 5 yıl saklanmalıdır.
6. Türkiye’ye Özgü Pratik İpuçları
- Çifte Kayıt Tutun: Hem kripto bazlı hem TL bazlı kayıt.
- İşlem Notu Ekleyin: “Binance TR → BTC satış, TRY çekim” gibi açıklamalar.
- Düzenli Raporlama Yapın: Aylık bazda kâr/zarar özeti çıkarın.
- Yedekleme Yapın: Bulut depolama (Google Drive, Dropbox) ve harici disk yedekleri.
7. Olası Vergilendirme Senaryoları
- Stopaj Vergisi: Alım-satım kazançlarında belirli bir oranda kesinti.
- Gelir Vergisi: Yıllık beyanname ile beyan edilip dilimlere göre vergilendirme.
- KDV: NFT veya dijital hizmet satışlarında gündeme gelebilir.
Yasal düzenleme gelmeden önce kayıt tutmak, vergi uyumunu kolaylaştırır.
8. Sonuç ve Öneriler
Kripto gelirlerinin Türkiye’de basit muhasebe yöntemleriyle kayıt altına alınması, sadece yasal uyum açısından değil, yatırım stratejisi oluşturmak açısından da kritiktir.
Kriptomagic.com olarak tavsiyemiz:
- Şimdiden kayıt tutmaya başlayın
- Hem manuel hem otomatik sistemleri değerlendirin
- Belgelerinizi güvenli bir şekilde saklayın
- Yasal gelişmeleri yakından takip edin
