1. 2025’te kripto borsalarında dolandırıcılık tablosu
2025 yılı, kripto varlıklar açısından güvenlik bakımından oldukça kritik bir yıl oldu. Örneğin:
- Araştırmalar, 2025’in ilk yarısında kriptoyla ilişkili suçlardan çalınan tutarın yaklaşık 1,93 milyar USD olduğunu gösteriyor.
- Tüm yıl için ise bu rakamın 4 milyar USD’yi aşabileceği öngörülüyor.
- Dolandırıcılık yöntemleri de teknik zaaflardan ziyade “insan faktörü”ne yönelmiş durumda: 2025’te borsaların güvenlik ihlallerinde sosya l mühendislik saldırıları %33 oranında yer alıyor.
- Ayrıca 2025’te dünya genelinde kripto borsalarının çoğu, KYC (Müşterini Tanı) oranlarını yükseltmiş durumda. Örneğin Kuzey Amerika’daki merkezi borsaların yaklaşık %90’ı tam KYC uyumlu hale gelmiş.
Bu veriler, kripto dünyasında “güvenlik ihlali riski büyük” gerçeğini gözler önüne seriyor. Bu nedenle kullanıcıların ve borsaların birlikte hareket etmesi hayati önem taşıyor.
2. Dolandırıcılık yöntemleri ve risk oluşum mekanizmaları
2.1. Merkezi borsu (CEX) güvenlik zaafları
Çoğu kullanıcı varlıklarını merkezi bir borsada tutuyor. Ancak bu durum şu riski barındırıyor: “anahtarlar sende değilse, varlık senin değil” prensibi geçerli. Örneğin:
- Borsanın soğuk cüzdan (cold-storage) oranı yetersiz olabilir, sıcak cüzdana çok fazla varlık bağlı olabilir.
- Kullanıcı varlıkları ile borsanın finansal yükümlülükleri ayrı tutulmamış olabilir (müşteri varlığı / şirket varlığı ayrımı yapılmamış).
- Şeffaflık eksikliği: gerçek rezervler kullanıcıya belli olmayabilir, “proof of reserves” (rezerv kanıtı) gibi şeffaf sistemler ya yok ya da güvenilir değil.
2.2. Sosyal mühendislik ve kimlik dolandırıcılığı
Teknik güvenlik önlemleri artsa da kullanıcı bazlı zaaflar artıyor. 2025’te dolandırıcılıkların önemli kısmı şöyle gerçekleşiyor:
- Kullanıcılara sahte site veya sahte destek hattı üzerinden mesaj/çağrı geliyor, kimlik bilgisi, 2FA kodu talep ediliyor.
- Kullanıcı hesabına erişim sağlandıktan sonra varlıklar yönlendiriliyor.
- “Kimlik doğrulama gerekmez” vaadiyle gelen ‘anonim’ borsalar güvenlik ve düzenleme bakımından büyük risk taşır. (2025’te no-KYC borsalar yaygınlaştı ama riskleri de tartışılıyor.)
2.3. Düzenleyici boşluklar ve kötü niyetli borsular
2025’te kripto borsaları için düzenleyici çerçeve giderek ağırlaşıyor: dünya genelinde sayısız ülkede borsalara ilişkin lisanslama, AML/KYC yükümlülükleri artırılıyor. Bu bağlamda:
- Lisansı olmayan veya düşük denetim altında olan platformlar “kaçak” faaliyet gösterebilir.
- Böyle platformlarda kullanıcı varlıklarının güvenliği garanti edilmez, dolandırıcılık ve “ponzi-benzeri” yapı riski artar.
- Kullanıcılar için risk: varlıklarını kaybettiklerinde hukuki olarak başvurulabilecek mekanizmalar sınırlı olabilir.
2.4. Pump-and-dump, sahte token ve manipülasyon
Kripto varlık dünyasında dolandırıcılıklara sadece borsa hack’i ve sosyal mühendislik değil; aynı zamanda sahte tokenlar, fiyat manipülasyonları, “pump-and-dump” tuzakları da dahil oluyor. Akademik raporlar bu tür manipülasyonların tespit edilmesine ilişkin yöntemler geliştiriyor. Kullanıcıların bu riskleri de dikkate alması gerekiyor.
3. Kullanıcılar için güvenli işlem için 7 kilit adım
Adım 1: Güçlü kimlik doğrulama ve 2FA
Bir borsaya üye olurken veya işlem yaparken mutlaka iki faktörlü kimlik doğrulama (2FA) aktif edilmeli. SMS’den ziyade authenticator uygulaması (Google Auth, Authy gibi) tercih edilmeli. Çünkü 2025’te birçok ihlal sosyal mühendislik yoluyla 2FA kodlarının ele geçirilmesiyle başladı.
Adım 2: Özel anahtar kontrolü ve varlık yönetimi
Eğer mümkünse, varlıkların büyük kısmı kullanıcı kontrolünde, soğuk cüzdanlarda tutulmalı. Merkezi borsada tutulan varlıkların oranı düşük tutulmalı. Çünkü “senin anahtarın senin değilse” riski geçerli.
Adım 3: Şüpheli bağlantılara dikkat et
E-posta, SMS veya mesaj yoluyla gelen işlem onayı, parola ya da kod isteyen iletiler şüpheli olmalı. Bilinen borsa sayfasının dışındaki bağlantılara tıklanmamalı. Özellikle:
- Web sitesi adresi tek karakterle farklı olabilir (typo‐domain).
- Destek hattı adı altında kimlik bilgisi isteyen taleplere kullanıcı kesinlikle yanıt vermemeli.
Adım 4: Güvenli bir borsa seçimi
Kullanıcıların seçeceği borsa için dikkat etmesi gereken kriterler:
- Rezerv kanıtı (proof of reserves) yayımlıyor mu?
- Müşteri varlığı şirket varlığından ayrılmış mı? (asset segregation)
- Soğuk cüzdan oranı, güvenlik altyapısı şeffaf olarak paylaşılıyor mu?
- Lisans durumu, AML/KYC uyumu ve düzenleyici denetimi var mı?
Adım 5: Küçük adımlarla test işlemleri yapmak
Yeni bir borsaya büyük miktar yatırmadan önce, küçük bir tutarla test işlemi yapılmalı; para çekme işleminin sorunsuz olup olmadığı kontrol edilmeli. Böylece risk sınırlanabilir.
Adım 6: Yatırım‐veci olarak dikkatli hareket etmek
Yüksek getiri vadeden ama detay vermeyen kampanyalar, “çok kazandıran tokenlar” gibi öneriler dolandırıcılık riskleri taşır. Yatırım kararından önce mutlaka araştırma yapılmalı. Ponzi, pump-and-dump gibi yapılar kullanıcı birikimini hızla yok edebilir.
Adım 7: Eğitim, farkındalık ve güncelleme
Kullanıcı olarak sürekli güncel kalmak önemli. Dolandırıcılık yöntemleri sürekli evriliyor. Örneğin 2025 verilerine göre sosyal mühendislik saldırıları artmış durumda. Ayrıca cüzdan yazılımları, güvenlik yamaları ve işletim sistemi güncellemeleri ihmal edilmemeli.
4. Borsaların alması gereken tedbirler
4.1. Müşteri varlığı ile şirket varlığının ayrılığı
Güvenli bir borsa, kullanıcı fonlarını şirketin genel bilançosundan ayrı tutmalı. Bu tür uygulama, şirket iflas ettiğinde kullanıcıların varlıklarını koruma açısından kritik. 2025 incelemeleri bu yöntemin yükselişte olduğunu gösteriyor.
4.2. Rezerv kanıtı ve denetim
Borsalar için artık rezerv kanıtı (proof of reserves) yayımlamak güven işaretlerinden biri haline geldi. Kullanıcı varlıklarını şeffaf şekilde göstermek güveni artırıyor.
4.3. Güçlü altyapı: Soğuk cüzdan oranı, HSM, whitelisting
Kullanıcı varlıklarının önemli kısmı soğuk cihazlarda (cold storage) tutulmalı, sıcak cüzdanlar az sayıda olmalı. Ayrıca, özel donanım güvenlik modülleri (HSM), işlem onay mekanizmaları, beyaz liste (whitelisting) uygulamaları artırılmalı.
4.4. Düzenleyici uyum ve AML/KYC
2025’te birçok ülke kripto borsaları için AML/KYC zorunluluklarını artırdı. Bir borsa lisanslı ve denetimli ise güvenlik açısından artı puan almalı.
4.5. İhlal sonrası şeffaflık ve olay yönetimi
Hack ya da güvenlik olayı yaşanırsa borsanın hızlı, şeffaf bir açıklama yapması; kullanıcı fonlarının güvence altında olduğunu göstermesi önemli. Ayrıca, olayların ardından sistemlerin nasıl güçlendirildiğini göstermek kullanıcı güvenini korur.
5. Türkiye ve Türk kullanıcıları için özel notlar
Türkiye’deki kripto para kullanıcıları için de bazı ekstra hususlar önemli:
- Türk Lirası ile kriptoya geçiş yapan platformlarda, yerel regülasyonlara uyum, kullanıcı fon güvenliği açısından önemli bir kriter.
- Yurtdışı platform kullanan Türk kullanıcı, platformun Türk Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) uyumuna sahip olup olmadığı gibi hususları da göz önünde bulundurmalı.
- Kullanıcılar varlıklarını borsada tutmak yerine bir kısmını kendi kontrollü cüzdanlarında tutabilir. Böylece risk bölünmüş olur.
- Türk çeşitlilik açısından yerel destek sunan, Türk çeşitli güvenlik önlemlerine sahip borsalar tercih edilebilir.
- Ayrıca, kriptoyu bir “oyun” ya da “şanslı yatırım” olarak değil, ciddi bir varlık yönetimi biçimi olarak görmek ve güvenlik önlemlerini yatırım stratejisinin bir parçası haline getirmek önemlidir.
6. Özetle: Güvenli kripto işlem kültürü
Özetle, bir kullanıcı olarak güvenli işlem için şu kültürü benimsemek oluşturulmalı:
- Yatırılan varlık miktarı ve risk kaldırma oranı birbirine göre ayarlanmalı (örneğin “borsada tuttuğum varlık toplam portföyümün %X’i olsun”).
- Güçlü şifreler, 2FA, güncel yazılım, bilinçli işlem trafiği önem kazanıyor.
- Platform seçimi yalnızca düşük komisyonla değil; şeffaflık, güvenlik altyapısı, düzenleyici uyum ile yapılmalı.
- Dolandırıcılıkların temelinde “çok kazanma isteği” ve “acele kararlar” yer alıyor. Bu yönleri frenlemek gerekiyor.
KriptoMagic olarak sizlere bu kriterleri hatırlatarak hareket etmenizi öneriyoruz. Kripto dünyasında hız kadar “durup düşünme” de güvenliği sağlar.
